همه چیز درباره صیغه و ازدواج موقت

تفاوت بین ازدواج دائم و ازدواج موقت
عقد ازدواج تنها طریق مشروع و سالم در برقراری ارتباط همسری بین زوجین است و در این امر فرقی بین ازدواج و دائم نمی‌باشد. پس طرفین پس از جاری شدن عقد، زن و شوهر یک دیگر محسوب می‌گردند و تنها تفاوت در این امر این است که در عقد موقت، پایان این ازدواج از پیش تعیین و توافق شده است.
تفاوت‌هایی در تعهدات زن و مرد در ازدواج موقت با ازدواج دائم وجود دارد، از جمله آن که:
1- ذكر نشدن مهر در عقد دائم، عقد را باطل نمى‏سازد؛ بر خلاف عقد موقت. لذا ذکر مهریه در عقد موقت واجب است.
2- زن و شوهر در عقد دائم از یكدیگر ارث مى‏‌برند؛ بر خلاف عقد موقت.
3- جایز نیست زن و شوهر در عقد دائم شرط كنند كه نزدیكى انجام نگیرد؛ بر خلاف عقد موقّت (زن می‌تواند شرط کند که نزدیکی صورت نگیرد، اما اگر بعداً راضی شد، مانعی ندارد)
4- شوهر در عقد دائم باید نفقه زن را بپردازد ؛ برخلاف عقد موقّت.
5- زن در عقد دائم بدون اجازه شوهر نمى‌‏تواند بیرون برود؛ ولى در عقد موقت مى‏‌تواند ؛ مگر آنكه باعث تضییع حق شوهر شود.
6- ذكر مدت در عقد دائم لازم نیست؛ ولى در عقد موّقت باید حتماً مدت زمان ذكر شود. هیچ محدودیتی در مدت زمان ازدواج موقت وجود ندارد (از چند دقیقه تا چند سال)
نکته: چنانچه از تعیین زمان غافل شوند، عقد نکاح موقت به عقد دائم بدل خواهد شد و عقد منعقده ، دیگر، منقطع نیست و تمام احکام دائم بر این عقد بار خواهد شد – یعنی حتی برای جدایی باید صیغه طلاق جاری کنند و احکام طلاق بر آنها مترتب می‌باشد).
7- عقد موقت طلاق ندارد بلکه جدا شدن زن و مرد به‌واسطه تمام شدن مدت عقد و یا بخشیدن مدت (مرد باقیمانده زمان عقد را به زن می‌بخشد) می‌باشد.نحوه خواندن صیغه ازدواج موقت
برای ازدواج موقت صرف رضایت بین زن و مرد یا نیّت قلبی کافی نیست و باید صیغه عقد موقت بین زن و مرد و بنا بر احتیاط به عربی صحیح خوانده شود و طرفین خودشان می‌توانند این خطبه را بین خود جاری کنند و نیازی نیست که حتماً دیگری را وکیل بگیرند. ابتدا زن و مرد باید بر سر مدت زمان عقد و میزان مهریه توافق نمایند.
پس از معین شدن مدت زمان ازدواج و مقدار مهریه، زن خطاب به مرد میگوید: «زَوَّجْتُكَ نَفْسِي فِي المُدَّةِ المَعْلُومَةِ عَلَى المَهْرِ المَعْلُومِ» یعنی «من خود را برای مدت معین شده و با مهریه مشخص به ازدواج تو در آوردم». آنگاه مرد میگوید: «قَبِلْتُ التَّزْوِيجَ» یعنی «ازدواج را قبول کردم».

اما اگر (بنا به اجازه بسیاری از فقها) به زبان دیگری (مثلاً به فارسی) می‌خوانند، حتماً باید لفظ ازدواج یا نکاح آورده شود. مثلاً اگر زن بگوید: «خود را در مدت معلوم و با مهر معین شده به ازدواج تو در آوردم» و مرد نیز بگوید: «قبول کردم»، عقد ازدواج موقت محقق شده است.

لزوم اجازه دختر باکره از پدر
دختری که به حد بلوغ رسیده و رشیده است، یعنی مصلحت خود را تشخیص می‏دهد، اگر بخواهد ازدواج دائم یا موقت کند، چنانچه باکره باشد، باید از پدر یا جد پدری خود اجازه بگیرد و اگر به واسطه ازدواج دائم یا موقت باکره نباشد، اذن پدر برای او لازم نیست و اگر پدر یا جد پدری او زنده نباشند، کسب اجازه از دیگران (مثل مادر یا برادر یا عمو و دایی و …) لازم نیست.
تبصره: برخی از فقها «اذن پدر برای دختر باکره» را «احتیاط واجب» دانسته‌اند، و در احتياط واجب مقلد می‌تواند به مرجع تقليد ديگری رجوع نمايد.

آيا ازدواج موقت با دخترى كه بكارتش از راه غير شوهر كردن ‏از بين رفته است نياز به اذن پدر دارد؟
اگر بكارت به غير شوهركردن از بين رفته باشد، باز هم براى ازدواج (چه دائم و چه موقت) اذن پدر يا جد پدرى شرط است.

آيا اگر دختر گفت پدر و مادرم راضى هستند، مى‌شود به گفته او بدون اذن پدربا او ازدواج كرد؟
كافى نيست مگر آن كه دسترسى به پدر ممكن نباشد و يا از گفته او يقين به اذن پدر حاصل شود.
اين كه بگويد خودم مسؤول هستم كافى نيست مگر براساس فتواى مرجعى مانند آيت الله بهجت كه در مورد بالغه رشيده اذن پدر را هر چند از نظر تكليفى لازم مى‌‏دانند ولى آن را شرط صحت عقد نمى ‏دانند.

حکم ازدواج موقت با زن غیر مسلمان
مرد مسلمان نمی‌تواند با زنان کافره ازدواج دائم یا موقت نماید، اما ازدواج موقت با زنان اهل کتاب (مثل: مسیحی و یهودی) جایز است.
همچنین مرد نمی‌تواند به صورت همزمان با دو خواهر ازدواج دائم یا موقت نماید.

حكم ازدواج موقت با زن فاحشه و بدکاره

ازدواج موقت با زن فاحشه جايز است (درصورتی که عده خود را نگه داشته باشد) البته مکروه است؛ خصوصاً اگر از زنان مشهور به زنا باشند كه كراهت شديدترى دارد.

محرمیت‌ها به واسطه ازدواج موقت
اگر کسی زنی را به عقد خود درآورد، اگر چه نزدیکی نکرده باشد مادر آن زن به آن مرد محرم می‌شود و اگر نزدیکی کرده باشد، اگر آن زن از مرد دیگری دختر داشته باشد دختر آن زن نیز به آن مرد محرم می‌شود و مرد هرگز نمی‌تواند با آن دختر ازدواج کند.

لزوم نگه داشتن «عده» توسط زن

در هر ازدواجی در هنگام فسخ عقد و یا تمام شدن مدت ازدواج (یا طلاق و یا مرگ شوهر)، لازم است زن مدتی را به عنوان «عده» نگه دارد، که البته عده هر کدام متفاوت است. در طول مدت عده (چه دائم و چه موقت)، زن نباید با شخص دیگری ازدواج کند و چنانچه ندانسته و از روی ندانستن مسئله «عده»  با شخص دیگری ازدواج کند [یا العیاذ بالله مرتکب زنا شود]، آن مرد تا ابد بر او حرام خواهد شد و به هیچ وجه امکان ازدواج دوباره با او نیست.
در ازدواج موقت، «عده»؛ یعنی همان زمانی که  در آن زمان، زن نمی‌تواند با کسی دیگر  ازدواج نماید، چنانچه زن خون حیض می‏‌بیند، مدت عده بعد از اتمام مدت ازدواج موقت، دو مرتبه، پریود کامل است و چنانچه خون حیض نمی‏‌بیند 45 روز عده نگه دارد کافی است.

ازدواج دائم در طول مدت ازدواج موقت
زنی و مردی که در ازدواج موقت یکدیگر هستند، نمی‌توانند در طول این مدت با یکدیگر ازدواج دائم نمایند، بلکه اگر چنین شرایطی حاصل شد، مرد باید با قصد و به لفظ بگوید که مانده‌ی مدت این ازدواج را بخشیدم. در این صورت از هم جدا شده و می‌توانند با یک دیگر ازدواج دائم نمایند.

فرزند حاصل از ازدواج موقت
فرزند حاصل از ازدواج موقت حكم سایر فرزندان حلال زاده در ازدواج دائم را دارد كه مخارج نفقه آن نیز به عهده پدر است و حضانت آن (پسر تا دو سالگی و دختر تا هفت سالگی) با مادر است ـ البته اگر مادر نخواهد می‌تواند از ابتدا او را به پدر تحویل دهد.

آيا مرد با داشتن همسر دايم، مى‌تواند ازدواج موقت كند؟ رضايت و اجازه ‏همسر دايمى او چه نقشى دارد؟
مرد با داشتن همسر دائمى شرعا مى ‏تواند ازدواج موقت نمايد و اجازه از همسر شرط صحت نيست، ولى اگر در ضمن عقد با همسر اول شرط كرده كه بدون رضايت همسرش زن ديگرى نگيرد بايد به اين تعهد عمل نمايد. البته با داشتن زنى كه به وظايف خود عمل مى ‏كند مصلحت در ازدواج مجدد نيست‏.

آيا ثبت ازدواج موقت در دفتر اسناد رسمى ضرورى است؟
از نظر قانونى لازم است. اين مسأله از احكام انتظامى حكومتى است و تخلف از آن داراى پيگرد قانونى است ولى مبطل عقد نيست‏.

مجدداً لازم به تذکر است که آن چه بیان شد، فقط کلیات جهت اطلاع بیشتر بود و لازم است هر کس با استفاده از رساله یا ارتباط با مرجع تقلید، جزئیات خاص خود را استفتاء نماید.

---

احکام مختلف مراجع عظام درباره اذن پدر در ازدواج موقت

آیت الله سید علی خامنه‌ای
در ازدواج (موقت يا دائم) شرط است كه زن، شوهر نداشته باشد و در عدّه كسى ديگر هم نباشد و اگر دختر باكره است بايد بنابر احتیاط واجب از ولى (پدر يا جد پدرى) وى اذن گرفته شود.

آیت الله سید علی سیستانی
دخترى كه به حدّ بلوغ رسيده و رشيده است ، يعنى مصلحت خود را تشخيص مى‏دهد ، اگر بخواهد شوهر كند ، چنانچه با كره باشد و متصدى امور زندگانى خويش نباشد ، بايد از پدر ، يا جدّ پدرى خود اجازه بگيرد ، بلكه ـ بنابر احتياط واجب ـ اگر خود متصدى امور زندگانى خويش باشد نيز بايد اجازه بگيرد ، و اجازه مادر و برادر لازم نيست . (مسأله 2343)

آیت الله یوسف صانعی
در عقد موقت اجازه پدر یا جد پدری بنا بر اقوی لازم است.

آیت الله ناصر مکارم شیرازی
دخترى كه به حدّ بلوغ رسيده و رشيده است، يعنى مصلحت خود را تشخيص مى دهد چنانچه باكره باشد احتياط آن است كه با اجازه پدر يا جدّ پدرى ازدواج نمايد.

آیت الله محمد صادق روحانی
چنانچه دختر رشيده باشد , اذن پدر در ازدواج دائم و متعه شرط نيست و رضايت خودش كافي است.

آیت الله سید عبدالکریم موسوی اردبیلی
اگر دختر باكره اى كه به حدّ بلوغ رسيده و رشيده است ـ يعنى مصلحت خود را تشخيص مى دهد ـ بتواند زندگانى خود را به نحو مستقل اداره كند و قدرت تصميم گيرى صحيح در امور زندگى خود را داشته باشد و بيم آن كه فريب بخورد در ميان نباشد، چنانچه بخواهد ازدواج كند، احتياجى به اجازه پدر يا جدّ پدرى خود ندارد.(مسأله 2830)

آیت الله سید محمد شاهرودی
در صورتيكه دختر غير رشيده باشد عقد وي بدون اذن ولي باطل و اگر رشيده باشد بصورتي كه خير وشر و صلاح وفساد خود را در حال و آينده تشخيص دهد و بتواند معاملات مهمه انجام دهد اولى كسب اذن پدر است در صورت امكان وفرقي بين عقد دائم وموقت نمي‌باشد.

آیت الله محمد ابراهیم جناتی
اذن پدر در ازدواج دخترى كه بگونه كامل مصلحت و مفسده را درك مى‏كند و تحت تأثير احساسات قرار نمى‏گيرد، شرط نيست و اختيار با خود اوست.

آیت الله محمد صادقی تهرانی
هیچ گونه ولایتی از هیچ کس بر دختر رشیده باکره نیست (اذن پدر لازم نیست).

آیت الله لطف الله صافی گلپایگانی
دختري كه به حد بلوغ رسيده و رشيده است ـ يعني: مصلحت خود را تشخيص مي‎دهد ـ اگر بخواهد شوهر كند، چنان چه باكره باشد، بنابر احتياط بايد از پدر يا جد پدري خود اجازه بگيرد، اجازه مادر و برادر لازم نيست.

آیت الله حسین وحید خراسانی
دخترى كه به حدّ بلوغ رسیده و رشیده است ـ یعنى مصلحت خودرا تشخیص مى دهد ـ اگر بخواهد شوهر كند ، چنانچه باكره باشد ـ بنابر احتیاط واجب ـ باید از پدر یا جدّ پدرى خود اجازه بگیرد ، و اجازه مادر و برادر لازم نیست.

آیت الله سید صادق شیرازی
دخترى كه به سنّ بلوغ رسيده و رشيده است، يعنى مصلحت خود را تشخيص مى دهد، اگر بخواهد شوهر كند، چنانچه باكره باشد، بنابر احتياط بايد از پدر، يا جدّ پدرى خود اجازه بگيرد، امّا اجازه مادر و برادر، لازم نيست.

قانون مدنی جمهوری اسلامی ایران
ماده ۱۰۴۳ – نکاح دختری که هنوز شوهر نکرده اگرچه به سن بلوغ رسیده باشد موقوف به اجازه پدر یا جدپدری او است و هرگاه پدر یا جد پدری بدون علت موجه از دادن اجازه مضایقه کند دخترمی تواند با معرفی کامل مردی که می خواهد به او شوهرکند و شرایط نکاح و مهری که بین آنها قرار داده شده به دادگاه مدنی خاص مراجعه و به توسط دادگاه مزبور مراتب به پدر یا جد پدری اطلاع داده شود و بعد از ۱۵ روز از تاریخ اطلاع و عدم پاسخ موجه از طرف ولی دادگاه مزبور می‌تواند اجازه نکاح را صادر نماید.